Theo giải thích của y khoa, “ nuốt lưỡi” là thuật ngữ dùng để mô tả hiện tượng “tụt lưỡi hoặc tụt khối cơ lưỡi”.
Trong trận đấu đầu tiên ở bảng B EURO 2020 giữa Đan Mạch và Phần Lan diễn ra vào lúc 23h ngày 12/6, sự cố kinh hoàng bất ngờ ập đến với t.iền vệ tài hoa của nước chủ nhà, Christian Eriksen.
Eriksen bất ngờ mất ý thức và đổ gục xuống sân t.iền vệ này đang đi bộ để chờ quả ném biên của đồng đội và không có va chạm với bất cứ ai.
Ngay khi thấy tình hình bất ổn, thậm chí là bất thường với Eriksen, các đồng nghiệp của anh đã lập tức chạy tới và thực hiện biện pháp để cầu thủ này không nuốt lưỡi.
Tại sao việc đầu tiên các đồng đội của Eriksen làm là ngăn không cho anh nuốt lưỡi?
Hiện tượng “nuốt lưỡi” là gì?
Với những ai quan tâm đến thể thao, đặc biệt là môn thể thao vua – bóng đá – thì chắc không quá xa lạ với tai nạn “nuốt lưỡi”. Thế nhưng, phải nói luôn rằng “không ai có thể tự nuốt lưỡi” kể cả khi đang co giật bởi trong miệng người có một bộ phận hình chữ thập, được gọi là thắng lưỡi (hay hãm lưỡi – frenulum linguae). Thắng lưỡi liên kết đáy lưỡi với sàn miệng và cố định lưỡi tại đó. Vì vậy, lưỡi vẫn chỉ ở đáy miệng và bạn không bao giờ tự nuốt được lưỡi của mình.
Theo giải thích của y khoa, “nuốt lưỡi” là thuật ngữ dùng để mô tả hiện tượng “tụt lưỡi hoặc tụt khối cơ lưỡi”. Hiện tượng này xảy ra khi một người bất tỉnh, cơ lưỡi giãn ra và có thể gây tắc nghẽn đường thở, khó thở, nhất là khi nạn nhân ở tư tế nằm ngửa.
Tình trạng này thường xảy ra với các trường hợp va chạm mạnh (thường thấy nhất là va chạm trong các môn thể thao như bóng đá), chấn thương vùng đầu, bất tỉnh, cũng như ở những người bị hội chứng ngưng thở khi ngủ, hôn mê, ngủ sâu do dùng t.huốc n.gủ, gây mê hoặc người bị động kinh.
Nuốt lưỡi trong bóng đá thường xảy ra khi các cầu thủ có va chạm mạnh dẫn đến bất tỉnh. Thế nên, “nuốt lưỡi” trong bóng đá rất nguy hiểm và được coi là “hiểm họa” với các cầu thủ. Việc sơ cứu nhanh, kịp thời đóng vai trò rất quan trọng để giúp họ qua cơn nguy kịch.
Đã có không ít cầu thủ rơi vào tình trạng “nuốt lưỡi” trong va chạm thể thao
Người hâm mộ làng túc cầu thế giới sẽ không thể nào quên được giây phút tai nạn kinh hoàng xảy ra với cầu thủ Fernando Torres của đội Atletico Madrid. Trong trận đấu giữa 2 đội Depotivo – Atletico Madrid, cầu thủ người Tây Ban Nha này đã bị ngã đ.ập đ.ầu, bất tỉnh nhân sự sau một pha tranh bóng.
Đáng chú ý là ngay lúc đó, thủ quân Atletico là Gabi đã có một hành động được nhiều người khen là “kịp thời”. Trước khi các bác sĩ chuyển anh lên cáng và đưa vào bệnh viện, anh lập tức chạy đến, cạy miệng Torres để kéo lưỡi ra vì lo sợ Torres tự “nuốt lưỡi”. Thật may mắn, sau đó, Torres đã hồi tỉnh dù phải theo dõi thêm.
Torres được đồng đội lao vào ứng cứu sau khi bất tỉnh nhân sự do va chạm.
Cũng trong năm 2017, trong khuôn khổ giải vô địch quốc gia CH Czech, trận đấu giữa CLB Bohemians 1905 và Slovacko cũng phải tạm hoãn sau vụ va chạm giữa 2 cầu thủ.
Sau pha va chạm cực mạnh trên không, Berkovec rơi tự do và nằm bất tỉnh nhân sự dưới sân. Tích tắc sau đó, cầu thủ Francis Kone của Slovacko đã xuất hiện và kéo lưỡi Berkovec, qua đó cứu sống thủ môn 28 đội bạn. Khi được hỏi tại sao lại phản ứng nhanh đến vậy, Kone khẳng định rằng trước kia anh đã từng 3 lần cứu đồng đội và đối thủ rơi vào trạng thái như vậy.
Ở Việt Nam cũng đã xảy ra trường hợp cầu thủ “nuốt lưỡi” nhưng được cứu chữa kịp thời nên không nguy hiểm đến tính mạng. Vào tháng 5-2019, cầu thủ Nguyễn Hoàng Thiện Đức của Bình Dương cũng có dấu hiệu co giật và “nuốt lưỡi” sau pha va chạm mạnh với cầu thủ Pape Omar (CLB Hà Nội) ở vòng 8 V-League 2019. Khi đó trọng tài Ngô Duy Lân đã kịp thời sơ cứu giúp Thiện Đức vượt qua được tình trạng nguy hiểm.
Khoảnh khắc nhanh trí sơ cứu Thiện Đức của trọng tài Ngô Duy Lân ở vòng 8 V-League 2019 trên sân Gò Đậu – Ảnh: HỒNG LINH
Đó là một số trường hợp “nuốt lưỡi” trong thể thao nhưng may mắn được cứu sống. Có những cầu thủ cũng rơi vào hoàn cảnh như vậy nhưng lại không may mắn qua được cửa tử. Đơn cử như tháng 4 vừa rồi, ở giải vô địch quốc gia nghiệp dư Morocco, trong trận đấu giữa Shabab Casablanca với Hassania Benslimane ngày 12/4, sau pha va chạm với cầu thủ đối phương, hậu vệ 21 t.uổi Rida Saqi đã đổ gục và bị “nuốt lưỡi”, qua đời ngay trên sân bóng.
“Nuốt lưỡi” khá nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể khắc phục nếu được cứu chữa kịp thời và đúng cách
Bác sĩ Vũ Tưởng Lân, khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai, đã từng chia sẻ, bình thường con người không thể tự “nuốt lưỡi”. Khi bị va chạm mạnh, hệ thống cơ lưỡi của chúng ta không hoạt động theo cơ chế thông thường mà thường sẽ tụt vào trong gây nghẹt đường thở, thậm chí có thể gây trào dịch dạ dày vào phổi, cản trở đường hô hấp. Do đó, nạn nhân dễ rơi vào tình trạng thiếu ôxy, nếu không cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến t.ử v.ong. Y khoa gọi là hiện tượng tụt lưỡi hay tụt khối cơ lưỡi, “nuốt lưỡi”.
Trong trường hợp nạn nhân gặp hiện tượng “nuốt lưỡi”, nhiều người cho rằng cần đưa tay hoặc thứ gì đó vào miệng nạn nhân, nhất là những người bị co giật để họ không thể tự cắn vào lưỡi nhưng thực tế đây lại không phải là phương pháp được khuyến cáo. Theo BS Lân, dùng tay để cạy miệng nạn nhân trong khi họ đang co giật có thể khiến bạn bị cắn, thậm chí bị nghiến đứt gân ngón tay gây nguy hiểm cho cả người bệnh lẫn người sơ cứu. Đó là còn chưa kể đến khả năng đưa vi khuẩn vào miệng nạn nhân.
Trong trường hợp này, nguyên tắc xử trí cơ bản nhất là lập tức phải khai thông đường thở nạn nhân bằng cách cho nằm nghiêng, tránh cho khối cơ lưỡi tụt ra phía sau, nhất là với người đang có rối loạn ý thức.
Có thể ngáng miệng nạn nhân bằng những vật dụng mềm như băng gạc, vải… tránh dùng thìa hay đồng xu dễ gây tổn thương răng, hàm…
Việc cần làm gì khi một người bị co giật, có nguy cơ “nuốt lưỡi”
1- Chừa một không gian đủ lớn cho người co giật, giữ khoảng cách giữa mọi người xung quanh và người đang co giật.
2- Bảo đảm môi trường an toàn cho người co giật được co giật trong an toàn. Tránh xa vùng có nước, điện, thủy tinh, vật sắc nhọn, đồ dùng có thể ngã đổ gây chấn thương.
3- Kê vật mềm dưới đầu người co giật để tránh chấn thương đầu trong lúc co giật.
4- Nới lỏng quần áo quanh cổ, nữ trang, cravat nếu cần để không bị quấn chặt cổ gây nghẹt thở.
5- Không cần đưa bất cứ vật gì vào miệng, không có tác dụng gì nhưng có nguy cơ tổn thương niêm mạc miệng, gãy răng gây hít sặc, nhất là trẻ nhỏ còn răng sữa chưa ổn định. Tuyệt đối không nặn chanh vào miệng, người co giật đang mất ý thức sẽ không nuốt được và sặc vào phổi gây viêm phổ, suy hô hấp.
6- Ghi lại thời gian co giật nếu có thể.
7- Khi bệnh nhân đã ngưng co giật, nhẹ nhàng xoay bệnh nhân nằm nghiêng để làm thông thoáng đường thở, đàm nhớt sẽ chảy ra bên ngoài miệng, tránh việc hít sặc nước bọt của chính mình.
8- Không đè chặt bệnh nhân, co giật cơ là tự phát không ý thức, đè chặt hay trói người bệnh không hề làm ngưng co giật mà sẽ gây chấn thương cho người co giật.
9- Sau khi người co giật tỉnh lại, đừng để họ một mình mà phải theo dõi cho tới khi chắc chắn đã hồi phục.
Rối loạn t.iền đình nguy hiểm thế nào?
Rối loạn t.iền đình không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng không điều trị kịp thời nó là nguyên nhân tác động đến nhiều bệnh lý khác.
Ảnh minh họa
Hỏi: Gần đây, tôi hay đau đầu, chóng mặt. Liệu tôi có bị rối loạn t.iền đình hay không và bệnh này nguy hiểm thế nào, thưa bác sĩ?
Trần Hoan (Hà Nội)
Trả lời:
Rối loạn t.iền đình (RLTĐ) là tình trạng cơ thể bị mất cân bằng về tư thế nên có cảm giác chóng mặt, buồn nôn, ù tai, hoa mắt. Thường thì đây được gọi là hội chứng nhiều hơn là bệnh.
Có 2 loại hội chứng: RLTĐ ngoại biên là tình trạng gây ra do tổn thương tai trong, dây thần kinh t.iền đình hoặc có bệnh lý tắc mạch m.áu vùng sau cổ. Khi ấy, người bệnh sẽ thường bị chóng mặt khi thay đổi tư thế nhưng vẫn khá tỉnh táo khi di chuyển.
Với RLTĐ trung ương, nguyên nhân do nhân t.iền đình, đường dây liên hệ của nhân dây t.iền đình tiểu não và thân não bị thương. Người bệnh thường cảm thấy sa sẩm mặt mày, khó đi lại hoặc choáng váng khi tư thế thay đổi…
Đến nay, chưa tìm được chính xác nguyên nhân gây RLTĐ nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy nhiễm vi khuẩn hoặc virus ở tai; rối loạn tuần hoàn m.áu tác động đến não hoặc tai; chấn thương ở đầu chính là tác nhân gây nên hội chứng này.
Ngoài ra, những yếu tố sau cũng được xem là tăng nguy cơ gây bệnh như t.uổi tác, t.iền sử bị chóng mặt…
Về cơ bản, RLTĐ không gây ra nguy hiểm cho tính mạng nhưng khi không được điều trị kịp thời, nó lại là nguyên nhân tác động đến diễn tiến của nhiều bệnh lý khác.
Các dấu hiệu của RLTĐ như: Chóng mặt, đa phần các trường hợp sau khi được nghỉ ngơi thì các dấu hiệu trên cũng chấm dứt; Mất ngủ, mất ý thức, ngất xỉu do lượng m.áu lưu thông lên não bị suy giảm, rối loạn chức năng tim, huyết áp tụt; Mất thăng bằng nên khó khăn khi đi lại…
Tuy nhiên, để xác định rõ bệnh, bạn nên đến thăm khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
