Một nghiên cứu mới của các nhà khoa học thuộc Trường Y khoa Keck, USC, Hoa Kỳ phát hiện ra rằng gen APOE4 có liên quan đến việc kích hoạt một protein gây viêm dẫn đến sự cố trong hàng rào m.áu bảo vệ não, góp phần gây ra bệnh Alzheimer và đưa ra mục tiêu mới tiềm năng điều trị căn bệnh này.
Giống như mảng bám amyloid, biến thể di truyền APOE4 từ lâu có liên quan đến bệnh Alzheimer, nhưng vẫn còn ít người biết về vai trò của gen này trong quá trình bệnh.
Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học cho biết gen APOE4 gây ra sự rò rỉ trong hàng rào m.áu não ở người, cho phép các chất độc hại từ m.áu c.hảy vào não, làm hỏng các tế bào não và phá vỡ các chức năng nhận thức. Quá trình này gây ra những vấn đề về trí nhớ ở bệnh nhân cho dù não của họ có dấu hiệu của amyloid- hay không.
APOE4 đã được chứng minh là có khả năng đẩy nhanh quá trình phá vỡ hàng rào m.áu não bằng cách làm tổn thương pericytes, một lớp tế bào tăng cường và bảo vệ các mao mạch não tạo nên hàng rào m.áu não. Sự p.hân h.ủy này cũng liên quan đến mức độ cao hơn của cyclophilin A, một loại protein chống viêm, trong mạch não của những bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer mang gen APOE4.
Biến thể di truyền APOE4 có liên quan đến bệnh Alzheimer.
Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học tập trung vào cyclophilin A ở chuột mang gen APOE4, có nguy cơ cao mắc bệnh Alzheimer và chuột mang gen APOE3, có nguy cơ trung bình đối với bệnh Alzheimer. Họ đã tìm thấy cyclophilin A khiến một loại enzym làm suy giảm mạch m.áu trong hàng rào m.áu não, ma trận metalloproteinase 9 (MMP9) trở nên hoạt động mạnh ở chuột gen APOE4, nhưng không xảy ra ở chuột gen APOE3.
Sau đó, các nhà nghiên cứu đã thử điều trị chuột APOE4 bằng một chất ức chế Debio-025 để ngăn chặn cyclophilin A. Chất ức chế này không chỉ cải thiện tính toàn vẹn của hàng rào m.áu não ở chuột APOE4, mà còn ngăn chặn sự phát triển của việc mất thêm nơron và suy giảm hành vi. Các nhà nghiên cứu quan sát thấy rằng những con chuột APOE4 được điều trị bằng chất ức chế Debio-025 không có biểu hiện suy giảm hành vi trong các hoạt động hàng ngày. Điều này cho thấy việc điều trị nhắm mục tiêu theo con đường này có khả năng làm chậm sự tiến triển của các rối loạn thoái hóa mạch m.áu và thần kinh ở những người bị bệnh Alzheimer có gen APOE4.
Chất ức chế Debio-025 được sử dụng trong nghiên cứu này để ngăn chặn cyclophilin A cũng đã được sử dụng ở người để điều trị viêm gan C. Điều này cho thấy đây cũng có thể là một phương pháp điều trị tiềm năng cho chứng suy giảm nhận thức ở những người mang APOE4 trong giai đoạn sớm hoặc các giai đoạn bệnh muộn.
Tác dụng của nấm với não bộ ai cũng nên biết
Nghiên cứu mới đã phát hiện ra rằng những người bổ sung nấm vào chế độ ăn – dù chỉ với một lượng không nhiều – sẽ giảm nguy cơ suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) – một tình trạng t.iền Alzheimer.
Nấm thường được bán trên các quầy hàng rau nhưng nó lại không phải là rau. Các loại nấm ăn thực sự là một vương quốc riêng trong thế giới sinh vật. Nấm ăn (trong tự nhiên và nuôi trồng) chứa một lượng lớn chất xơ, chất chống oxy hóa, protein cũng như vitamin và khoáng chất. Là một nguyên liệu nấu ăn được yêu thích trên khắp thế giới, chúng rất bổ dưỡng và giàu hương vị. Các nhà nghiên cứu đang tìm câu trả lời cụ thể cho câu hỏi: liệu ăn nấm có thể chống lại sự suy giảm nhận thức?
Nấm ăn có “bảo bối” gì cho khả năng nhận thức?
Nghiên cứu kéo dài 6 năm, từ 2011 – 2017, với 663 người tham gia từ 60 t.uổi trở lên trong dự án “Ăn kiêng và lão hóa”. Nghiên cứu tập trung vào việc tiêu thụ một số loại nấm phổ biến của người dân Singapore.
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng khẩu phần nấm nấu chín, trung bình mỗi phần nặng khoảng 150g. Để đ.ánh giá mối liên quan giữa việc ăn nấm và nguy cơ mắc MCI, các nhà nghiên cứu cũng đo khả năng nhận thức của mỗi người tham gia thông qua các bài kiểm tra tâm thần kinh tiêu chuẩn cao. Các xét nghiệm về thần kinh là các bước được thiết kế đặc biệt có thể đo lường các khía cạnh khác nhau đối với khả năng nhận thức của 1 người.
Phân tích của các nhà nghiên cứu cho thấy rằng ăn nhiều hơn 2 phần nấm nấu chín mỗi tuần có thể giảm nguy cơ mắc MCI hơn 50%.
Các nhà khoa học rất quan tâm đến một hợp chất gọi là ergothioneine (ET) – một chất chống oxy hóa và chống viêm độc đáo mà con người không thể tự tổng hợp được có trong nấm. ET có thể có ảnh hưởng trực tiếp đến nguy cơ suy giảm nhận thức.
Nghiên cứu đó cho thấy những người mắc MCI có nồng độ hợp chất ET trong m.áu thấp hơn so với những người cùng t.uổi khỏe mạnh. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu lưu ý, nấm có chứa nhiều chất khác mà vai trò chính xác của nó đối với sức khỏe của não vẫn chưa rõ ràng. Chúng bao gồm hericenone, erinacines, scabronine và dictyophorine – một loạt các hợp chất có thể đóng góp vào sự phát triển của tế bào thần kinh (tế bào não).
Các chất có nguồn gốc từ nấm ăn cũng có thể ức chế sản xuất beta-amyloid và phosphorylated tau – 2 loại protein độc hại thường tích lũy quá mức trong não người mắc bệnh Alzheimer và các dạng sa sút trí tuệ khác.
Nấm có thể giúp chống lão hóa
Các nhà nghiên cứu đã biết rằng nấm là “nguồn giàu nhất” của một chất chống oxy hóa có tên là ergothioneine, nhưng ít ai biết còn có glutathione – một chất chống oxy hóa quan trọng khác. Các quốc gia mà chế độ ăn giàu ergothioneine như Pháp và Ý có tỷ lệ mắc bệnh thoái hóa thần kinh thấp hơn. Trong khi đó, ở Hoa Kỳ – nơi chế độ ăn uống có lượng ergothioneine thấp, có xác suất mắc các bệnh như bệnh Parkinson và Alzheimer cao hơn.
Ngoài ra, mức độ chất chống oxy hóa khác nhau giữa các loài nấm khác nhau, vì vậy, các nhà nghiên cứu muốn tìm hiểu loài nào có nhiều 2 chất này nhất.
Nấm porcini giàu chất chống oxy hóa nhất
Từ kết quả của nghiên cứu, có thể khẳng định: nấm ăn là nguồn cao nhất của 2 chất chống oxy hóa ergothioneine, glutathione. Trong đó, nghiên cứu chỉ ra nấm porcini (một loại nấm thông) có mức cao nhất trong 13 loài nấm có trong nghiên cứu. Sau đây là những loại nấm phổ biến trong các thực đơn và công dụng của chúng với sức khỏe:
Nấm mỡ (White mushrooms) : chứa nhiều carbohydrate giúp duy trì lượng đường trong m.áu ổn định nên thường được dùng để giảm cân. Đồng thời, chứa nhiều selen giúp ngăn ngừa ung thư tuyến t.iền liệt.
Nấm đông cô (Shiitake mushrooms) : giàu lentinan có công dụng “phá vỡ” các khối u, cũng chứa nhiều vitamin D giúp cơ thể chống lại n.hiễm t.rùng hiệu quả.
Nấm Maitake (Maitake mushrooms : có tác dụng chống ung thư, tăng cường miễn dịch.
Nấm sò (Oyster mushrooms) : chứa nhiều chất chống oxy hóa. Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy nấm sò có thể chứa nhiều thành phần giúp chống lại virut HIV.
Nấm linh chi (Reishi mushrooms): giúp kháng khuẩn, kháng nấm và chống ung thư. Chúng cũng chứa các chất chống oxy hóa và nhiều acid ganodermic giúp hạ huyết áp và làm giảm nồng độ các cholesterol gây hại cho cơ thể.
Nấm mồng gà (Chanterelle mushrooms): có tính kháng nấm và kháng khuẩn, chứa nhiều kali, vitamin C, vitamin D.
Nấm thông (Porcini mushrooms): ngoài công dụng chống lão hóa, chống viêm đã nói ở trên, nấm thông còn chứa hàm lượng cao chất cytotoxity giúp xác định và tấn công các tế bào gây hại, tăng cường sức khỏe tổng thể.
Nấm hải sản (Shimeji mushrooms): chứa nhiều beta-glucans – thành phần giúp làm chậm quá trình phát triển và t.iêu d.iệt các tế bào ung thư. Thành phần trong nấm hải sản cũng giúp ngăn ngừa những triệu chứng của các bệnh hen suyễn, dị ứng và bệnh đái tháo đường, thúc đẩy hệ miễn dịch và hệ thống phòng chữa bệnh tự nhiên trong cơ thể.
Đáng chú ý là quá trình nấu nấm không làm thay đổi các chất chống oxy hóa vì các hợp chất “rất bền nhiệt”. Đây cũng là khẳng định khiến những người nội trợ, đầu bếp an lòng.
