Mới đây, tại miền Trung, một người đàn ông trong tình trạng thập tử nhất sinh đã được các bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy hỗ trợ chuyên môn trực tuyến kịp thời
Tiến sĩ – bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Tri Thức, Giám đốc Bệnh viện (BV) Chợ Rẫy (TP HCM), cho biết dịch Covid-19 diễn biến phức tạp nên việc hội chẩn, tư vấn điều trị bệnh từ xa qua hệ thống Telehealth đã giúp các BV tuyến trước có thể xử lý kịp thời các trường hợp bệnh cấp cứu khó và khẩn cấp.
Trực tuyến “lên ngôi”
Nếu như trước đây khi chưa có dịch, những ca bệnh khó ở tuyến trước sẽ được chuyển cấp cứu về tuyến cuối để cứu chữa. Nhưng do dịch Covid-19 nên các BV phải thay đổi cách thức điều trị.
Nam bệnh nhân 46 t.uổi, đang ngủ thì đột ngột trợn mắt, gồng cứng người, sùi bọt mép, mất ý thức, được đưa vào BV Đa khoa tỉnh Quảng Nam cấp cứu với kết quả xuất huyết khoang dưới nhện do vỡ túi phình của động mạch não giữa bên phải. Nhận định đây là một ca bệnh khó, cần sự hỗ trợ về chuyên môn, từ miền Trung, các bác sĩ BV Đa khoa tỉnh Quảng Nam đã liên lạc vào BV Chợ Rẫy.
Tại đầu cầu phía Nam, qua hệ thống Telehealth, các chuyên gia can thiệp thần kinh BV Chợ Rẫy do PGS-TS Lê Văn Phước (Trưởng Khoa Chẩn đoán hình ảnh) chủ trì hội chẩn trực tuyến cùng bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Huỳnh Nhật Tuấn (Phó trưởng Khoa Chẩn đoán hình ảnh) hỗ trợ chuyên môn cho Quảng Nam tiến hành can thiệp nội mạch tắc túi phình cho người bệnh. Sau hơn 1 giờ xử lý, các bác sĩ ở Quảng Nam đã can thiệp thành công, người đàn ông được cứu sống.
Các bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy (TP HCM) đang hội chẩn từ xa qua hệ thống Telehealth hỗ trợ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Nam
Theo PGS-TS Lê Văn Phước, đây là lần đầu tiên một ca can thiệp nội mạch về thần kinh cấp cứu được tiến hành bằng cuộc hội chẩn trực tuyến giữa 2 BV, rất kịp thời và thành công.
BV Da Liễu (TP HCM) cũng vừa triển khai dịch vụ tư vấn trực tuyến miễn phí phục vụ người bệnh ở xa, không thể đến BV khám trong thời gian dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, giãn cách xã hội. Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thị Phan Thúy, Phó Giám đốc BV Da Liễu, cho biết việc tư vấn trực tuyến này sẽ do các bác sĩ nhiều kinh nghiệm, lãnh đạo các khoa/phòng đảm nhiệm. Tùy theo tình trạng của người bệnh, các bác sĩ sẽ tư vấn cách tự chăm sóc hoặc hướng dẫn sử dụng những thuốc không kê toa, sản phẩm thoa tại chỗ. Trường hợp phải sử dụng các thuốc kê toa, người bệnh sẽ được hướng dẫn đến khám tại các cơ sở y tế gần nhất có chuyên khoa da liễu hoặc vào BV Da Liễu nếu cần thiết.
Vào khu cách ly mổ cấp cứu
Đoàn bác sĩ TP HCM vừa đến Bình Phước để cứu chữa cho anh Lê Văn V. (21 t.uổi, công nhân của một dự án tại tỉnh Kratie – Campuchia), bị tai nạn giao thông được chuyển về, vừa cách ly vừa điều trị tại Trung tâm Y tế huyện Lộc Ninh với chẩn đoán gãy xương hàm dưới vùng cằm và cổ lồi cầu hai bên phức tạp.
Nhận được thông tin cần sự giúp đỡ, BV Răng Hàm Mặt trung ương (TP HCM) đã tổ chức hội chẩn trực tuyến Telehealth với Trung tâm Y tế huyện Lộc Ninh. Qua hội chẩn, nhận thấy đây là trường hợp cần phẫu thuật sớm, không thể đợi hết thời hạn cách ly, đoàn bác sĩ từ TP HCM đã lên đường đến Bình Phước. Các bác sĩ BV Răng Hàm Mặt trung ương đã hỗ trợ Trung tâm Y tế huyện Lộc Ninh phẫu thuật cho bệnh nhân ngay tại khu cách ly. Ca phẫu thuật thành công tốt đẹp, sức khỏe bệnh nhân đã dần hồi phục.
Bác sĩ chuyên khoa II Lê Trung Chánh, Giám đốc BV Răng Hàm Mặt trung ương, cho biết là BV chuyên khoa răng hàm mặt đầu ngành phía Nam, được Bộ Y tế phân công chỉ đạo chuyên môn cho 32 tỉnh, thành phía Nam, vì vậy BV luôn thường xuyên và sẵn sàng hỗ trợ chuyên môn cho các BV, trung tâm y tế của các đơn vị bạn ở các tỉnh, thành. Trong giai đoạn dịch Covid-19 này càng cần “chia lửa” hiệu quả cho các BV ở xa.
Sở Y tế TP HCM vừa triển khai chủ trương điều trị tại chỗ, theo đó tại TP sẽ có một số BV vừa điều trị Covid-19 vừa điều trị các lĩnh vực khác. BV đang thực hiện điều trị tại chỗ này là BV Điều trị Covid-19 Củ Chi sau khi được chuyển công năng từ BV huyện Củ Chi. Hiện nơi đây ngoài điều trị Covid-19 còn có thể thực hiện phẫu thuật cấp cứu, nội soi tiêu hóa, can thiệp sản khoa, chạy thận cho bệnh nhân Covid-19 mà không phải chuyển về các BV chuyên khoa của TP. BV đã tiếp nhận 192 bệnh nhân Covid-19 và chạy thận tại chỗ cho 5 bệnh nhân Covid-19.
Tại sao việc đầu tiên các đồng đội của Christian Eriksen làm là ngăn không cho anh nuốt lưỡi? Nuốt lưỡi trong bóng đá nguy hiểm thế nào?
Theo giải thích của y khoa, “nuốt lưỡi” là thuật ngữ dùng để mô tả hiện tượng “tụt lưỡi hoặc tụt khối cơ lưỡi”.
Trong trận đấu đầu tiên ở bảng B EURO 2020 giữa Đan Mạch và Phần Lan diễn ra vào lúc 23h ngày 12/6, sự cố kinh hoàng bất ngờ ập đến với t.iền vệ tài hoa của nước chủ nhà, Christian Eriksen.
Eriksen bất ngờ mất ý thức và đổ gục xuống sân t.iền vệ này đang đi bộ để chờ quả ném biên của đồng đội và không có va chạm với bất cứ ai.
Ngay khi thấy tình hình bất ổn, thậm chí là bất thường với Eriksen, các đồng nghiệp của anh đã lập tức chạy tới và thực hiện biện pháp để cầu thủ này không nuốt lưỡi.
Tại sao việc đầu tiên các đồng đội của Eriksen làm là ngăn không cho anh nuốt lưỡi?
Hiện tượng “nuốt lưỡi” là gì?
Với những ai quan tâm đến thể thao, đặc biệt là môn thể thao vua – bóng đá – thì chắc không quá xa lạ với tai nạn “nuốt lưỡi”. Thế nhưng, phải nói luôn rằng “không ai có thể tự nuốt lưỡi” kể cả khi đang co giật bởi trong miệng người có một bộ phận hình chữ thập, được gọi là thắng lưỡi (hay hãm lưỡi – frenulum linguae). Thắng lưỡi liên kết đáy lưỡi với sàn miệng và cố định lưỡi tại đó. Vì vậy, lưỡi vẫn chỉ ở đáy miệng và bạn không bao giờ tự nuốt được lưỡi của mình.
Theo giải thích của y khoa, “nuốt lưỡi” là thuật ngữ dùng để mô tả hiện tượng “tụt lưỡi hoặc tụt khối cơ lưỡi”. Hiện tượng này xảy ra khi một người bất tỉnh, cơ lưỡi giãn ra và có thể gây tắc nghẽn đường thở, khó thở, nhất là khi nạn nhân ở tư tế nằm ngửa.
Tình trạng này thường xảy ra với các trường hợp va chạm mạnh (thường thấy nhất là va chạm trong các môn thể thao như bóng đá), chấn thương vùng đầu, bất tỉnh, cũng như ở những người bị hội chứng ngưng thở khi ngủ, hôn mê, ngủ sâu do dùng t.huốc n.gủ, gây mê hoặc người bị động kinh.
Nuốt lưỡi trong bóng đá thường xảy ra khi các cầu thủ có va chạm mạnh dẫn đến bất tỉnh. Thế nên, “nuốt lưỡi” trong bóng đá rất nguy hiểm và được coi là “hiểm họa” với các cầu thủ. Việc sơ cứu nhanh, kịp thời đóng vai trò rất quan trọng để giúp họ qua cơn nguy kịch.
Đã có không ít cầu thủ rơi vào tình trạng “nuốt lưỡi” trong va chạm thể thao
Người hâm mộ làng túc cầu thế giới sẽ không thể nào quên được giây phút tai nạn kinh hoàng xảy ra với cầu thủ Fernando Torres của đội Atletico Madrid. Trong trận đấu giữa 2 đội Depotivo – Atletico Madrid, cầu thủ người Tây Ban Nha này đã bị ngã đ.ập đ.ầu, bất tỉnh nhân sự sau một pha tranh bóng.
Đáng chú ý là ngay lúc đó, thủ quân Atletico là Gabi đã có một hành động được nhiều người khen là “kịp thời”. Trước khi các bác sĩ chuyển anh lên cáng và đưa vào bệnh viện, anh lập tức chạy đến, cạy miệng Torres để kéo lưỡi ra vì lo sợ Torres tự “nuốt lưỡi”. Thật may mắn, sau đó, Torres đã hồi tỉnh dù phải theo dõi thêm.
Torres được đồng đội lao vào ứng cứu sau khi bất tỉnh nhân sự do va chạm.
Cũng trong năm 2017, trong khuôn khổ giải vô địch quốc gia CH Czech, trận đấu giữa CLB Bohemians 1905 và Slovacko cũng phải tạm hoãn sau vụ va chạm giữa 2 cầu thủ.
Sau pha va chạm cực mạnh trên không, Berkovec rơi tự do và nằm bất tỉnh nhân sự dưới sân. Tích tắc sau đó, cầu thủ Francis Kone của Slovacko đã xuất hiện và kéo lưỡi Berkovec, qua đó cứu sống thủ môn 28 đội bạn. Khi được hỏi tại sao lại phản ứng nhanh đến vậy, Kone khẳng định rằng trước kia anh đã từng 3 lần cứu đồng đội và đối thủ rơi vào trạng thái như vậy.
Ở Việt Nam cũng đã xảy ra trường hợp cầu thủ “nuốt lưỡi” nhưng được cứu chữa kịp thời nên không nguy hiểm đến tính mạng. Vào tháng 5-2019, cầu thủ Nguyễn Hoàng Thiện Đức của Bình Dương cũng có dấu hiệu co giật và “nuốt lưỡi” sau pha va chạm mạnh với cầu thủ Pape Omar (CLB Hà Nội) ở vòng 8 V-League 2019. Khi đó trọng tài Ngô Duy Lân đã kịp thời sơ cứu giúp Thiện Đức vượt qua được tình trạng nguy hiểm.
Khoảnh khắc nhanh trí sơ cứu Thiện Đức của trọng tài Ngô Duy Lân ở vòng 8 V-League 2019 trên sân Gò Đậu – Ảnh: HỒNG LINH
Đó là một số trường hợp “nuốt lưỡi” trong thể thao nhưng may mắn được cứu sống. Có những cầu thủ cũng rơi vào hoàn cảnh như vậy nhưng lại không may mắn qua được cửa tử. Đơn cử như tháng 4 vừa rồi, ở giải vô địch quốc gia nghiệp dư Morocco, trong trận đấu giữa Shabab Casablanca với Hassania Benslimane ngày 12/4, sau pha va chạm với cầu thủ đối phương, hậu vệ 21 t.uổi Rida Saqi đã đổ gục và bị “nuốt lưỡi”, qua đời ngay trên sân bóng.
“Nuốt lưỡi” khá nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể khắc phục nếu được cứu chữa kịp thời và đúng cách
Bác sĩ Vũ Tưởng Lân, khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai, đã từng chia sẻ, bình thường con người không thể tự “nuốt lưỡi”. Khi bị va chạm mạnh, hệ thống cơ lưỡi của chúng ta không hoạt động theo cơ chế thông thường mà thường sẽ tụt vào trong gây nghẹt đường thở, thậm chí có thể gây trào dịch dạ dày vào phổi, cản trở đường hô hấp. Do đó, nạn nhân dễ rơi vào tình trạng thiếu ôxy, nếu không cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến t.ử v.ong. Y khoa gọi là hiện tượng tụt lưỡi hay tụt khối cơ lưỡi, “nuốt lưỡi”.
Trong trường hợp nạn nhân gặp hiện tượng “nuốt lưỡi”, nhiều người cho rằng cần đưa tay hoặc thứ gì đó vào miệng nạn nhân, nhất là những người bị co giật để họ không thể tự cắn vào lưỡi nhưng thực tế đây lại không phải là phương pháp được khuyến cáo. Theo BS Lân, dùng tay để cạy miệng nạn nhân trong khi họ đang co giật có thể khiến bạn bị cắn, thậm chí bị nghiến đứt gân ngón tay gây nguy hiểm cho cả người bệnh lẫn người sơ cứu. Đó là còn chưa kể đến khả năng đưa vi khuẩn vào miệng nạn nhân.
Trong trường hợp này, nguyên tắc xử trí cơ bản nhất là lập tức phải khai thông đường thở nạn nhân bằng cách cho nằm nghiêng, tránh cho khối cơ lưỡi tụt ra phía sau, nhất là với người đang có rối loạn ý thức.
Có thể ngáng miệng nạn nhân bằng những vật dụng mềm như băng gạc, vải… tránh dùng thìa hay đồng xu dễ gây tổn thương răng, hàm…
Việc cần làm gì khi một người bị co giật, có nguy cơ “nuốt lưỡi”
1- Chừa một không gian đủ lớn cho người co giật, giữ khoảng cách giữa mọi người xung quanh và người đang co giật.
2- Bảo đảm môi trường an toàn cho người co giật được co giật trong an toàn. Tránh xa vùng có nước, điện, thủy tinh, vật sắc nhọn, đồ dùng có thể ngã đổ gây chấn thương.
3- Kê vật mềm dưới đầu người co giật để tránh chấn thương đầu trong lúc co giật.
4- Nới lỏng quần áo quanh cổ, nữ trang, cravat nếu cần để không bị quấn chặt cổ gây nghẹt thở.
5- Không cần đưa bất cứ vật gì vào miệng, không có tác dụng gì nhưng có nguy cơ tổn thương niêm mạc miệng, gãy răng gây hít sặc, nhất là trẻ nhỏ còn răng sữa chưa ổn định. Tuyệt đối không nặn chanh vào miệng, người co giật đang mất ý thức sẽ không nuốt được và sặc vào phổi gây viêm phổ, suy hô hấp.
6- Ghi lại thời gian co giật nếu có thể.
7- Khi bệnh nhân đã ngưng co giật, nhẹ nhàng xoay bệnh nhân nằm nghiêng để làm thông thoáng đường thở, đàm nhớt sẽ chảy ra bên ngoài miệng, tránh việc hít sặc nước bọt của chính mình.
8- Không đè chặt bệnh nhân, co giật cơ là tự phát không ý thức, đè chặt hay trói người bệnh không hề làm ngưng co giật mà sẽ gây chấn thương cho người co giật.
9- Sau khi người co giật tỉnh lại, đừng để họ một mình mà phải theo dõi cho tới khi chắc chắn đã hồi phục.
