Theo “Báo cáo dữ liệu ung thư toàn cầu mới nhất cho năm 2020″ của Tổ chức Y tế Thế giới, vào năm 2020, có 19,29 triệu ca ung thư mới và 9,96 triệu ca t.ử v.ong trên toàn thế giới”.
Tỷ lệ mắc bệnh ung thư ngày càng tăng, nói đến ung thư ai cũng sợ. Vậy ung thư có thực sự khủng khiếp như vậy không? Chuyên gia y tế thẳng thắn nói rằng, thực tế trong cơ thể ai cũng có tế bào ung thư.
1. Mọi người đều có tế bào ung thư trong cơ thể từ khi sinh ra
Phàm Đại Minh, một viện sĩ của Học viện Kỹ thuật Trung Quốc, chỉ ra rằng các khối u là kết quả của việc cơ thể mất khả năng kiểm soát các tế bào ung thư. Trong quá trình lão hóa, các tế bào bình thường có đột biến gen và bắt đầu tăng sinh vô hạn, tạo thành cái mà chúng ta gọi là “bệnh ung thư”. Từ đột biến tế bào ung thư đầu tiên đến chẩn đoán ung thư cuối cùng, có thể mất khoảng hai hoặc ba năm, hoặc lâu nhất là 40 năm.
Hình trên là hình ảnh diễn tiến bệnh ung thư phổi của một cụ ông ngoài 70 t.uổi, từ tháng 11/2016 đi khám thì thấy bình thường, từ năm 2017 – 2018 phát hiện các nốt phổi. Đến tháng 4/2020, các nốt này đã to lên 1,5cm và có biểu hiện ác tính, các triệu chứng của khối u, cả quá trình kéo dài 3 năm rưỡi, tiến triển rất nhanh.
Trong tạp chí “Tế bào gốc”, Trường Y Harvard đã ghi lại sự tiến triển của ung thư ở bệnh nhân có khối u tăng sinh tủy.
Kết quả xét nghiệm di truyền cho thấy bệnh nhân A được chẩn đoán mắc khối u tăng sinh tủy ở t.uổi 63 và gen gây ung thư JAK2 của nó đã bị đột biến ở t.uổi 19. Nói cách khác, tế bào ung thư của bệnh nhân A đã tiềm ẩn trong 44 năm.
Nghiên cứu cũng tính toán sự thay đổi số lượng tế bào ung thư ở bệnh nhân và phát hiện ra rằng số lượng tế bào ung thư trong 10 năm đầu tiên không vượt quá 100, nhưng sau đó nó bắt đầu tăng lên nhanh chóng, lên tới hàng nghìn.
2. Tránh những chất gây ung thư
Bệnh ung thư có liên quan đến các yếu tố bên trong như di truyền, t.uổi tác, giới tính và còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài.
Tổ chức Y tế Thế giới chia chất gây ung thư thành 5 loại, cụ thể là chất gây ung thư loại 1, chất gây ung thư 2A, chất gây ung thư 2B, chất gây ung thư 3 và chất gây ung thư 4. Trong đó , chất gây ung thư loại 1 có đầy đủ bằng chứng chứng minh chúng có tác dụng gây ung thư đối với con người, có 124 loại chất gây ung thư, những loại sau đây thường xuyên xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày.
Aflatoxin – Thực phẩm mốc
Ảnh minh họa
Aflatoxin là chất gây ung thư mạnh do thực phẩm bị mốc sinh ra, ẩn trong thực phẩm có hàm lượng tinh bột cao như lạc, ngô, đậu,… Các loại hạt như óc chó, hạnh nhân và hạt dưa có thể chứa aflatoxin nếu chúng có vị đắng , và ăn thường xuyên sẽ làm tăng nguy cơ ung thư gan. Nếu đũa và các bộ đồ ăn khác không được làm sạch, sẽ có cặn tinh bột bám trên chúng, dễ sinh nấm mốc và sinh ra độc tố aflatoxin trong môi trường ẩm ướt.
Amoni nitrit – Có trong thịt xông khói, dưa chua, cá muối…
Ảnh minh họa
Nitrit đi vào cơ thể tạo thành nitrosamine, là chất gây ung thư loại 1. Một số loại thực phẩm có chứa nitrit, và đây cũng là một chất phụ gia thực phẩm phổ biến, có thể làm cho màu thực phẩm sáng hơn, cũng có tác dụng sát trùng, kéo dài thời gian bảo quản. Xúc xích, giăm bông và các sản phẩm thịt chế biến khác, dưa chua, cá muối, thịt xông khói và các loại thực phẩm khác có hàm lượng nitrit cao.
Benzopyren – Có trong thịt nướng, chiên rán
Benzopyrene là một hydrocacbon thơm đa vòng. Nó phổ biến hơn trong các thực phẩm hun khói, cháy, chiên hoặc nướng. Tiêu thụ lâu dài có thể gây ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa và ung thư gan. Ngoài ra, khói xe còn chứa chất benzopyrene.
3. Mật mã chống ung thư đơn giản, dễ nhớ
Viên Phụng Lan, cựu giám đốc Khoa Phòng chống Ung thư của Bệnh viện Ung thư thuộc Viện Khoa học Y tế Trung Quốc, đã chia sẻ một bộ “mật mã phòng chống ung thư”.
Thể thao: Nguyên tắc “1-3-5-7″
Ảnh minh họa
Kiên trì tập thể dục có thể tăng cường thể chất và giảm nguy cơ ung thư. Nên tuân theo nguyên tắc “1-3-5-7″:tập thể dục mỗi ngày một lần; mỗi lần kéo dài hơn 30 phút; hãy đảm bảo ít nhất 5 ngày một tuần; nhịp tim khi tập thể dục xấp xỉ 170.
Chế độ ăn trái cây và rau quả: Nguyên tắc “5-7-9″
Đa dạng hóa chế độ ăn uống của bạn, ăn nhiều trái cây, rau xanh và thực phẩm giàu chất xơ, tránh thịt chế biến sẵn, đồ uống có đường và ăn ít thức ăn có hàm lượng muối cao. Khuyến nghị lượng trái cây và rau quả mỗi ngày là 500g, có trên 5 loại, và lượng thịt không quá 500g.
Ảnh minh họa
Chế độ ăn trái cây và rau quả: nguyên tắc “5-7-9″ đề cập đến việc ăn các loại trái cây và rau quả có màu sắc khác nhau. T.rẻ e.m tiêu thụ 5 phần trái cây tươi và rau mỗi ngày, phụ nữ tiêu thụ 7 phần trái cây và rau tươi mỗi ngày, và nam giới tiêu thụ 9 phần trái cây tươi và rau mỗi ngày. Mỗi phần ăn có kích thước bằng một bát ăn cơm bình thường.
Khám sức khỏe định kỳ: Nguyên tắc “15-40″
Khám sức khỏe thường xuyên có thể phát hiện trước bệnh ung thư và giảm tỷ lệ t.ử v.ong. “15″ có nghĩa là nếu t.iền sử gia đình có khối u thì phải kiểm tra sức khỏe trước 15 năm, ví dụ người nhà bị ung thư năm 55 t.uổi thì phải khám ung thư định kỳ năm 40 t.uổi. “40″ dùng để chỉ những người trên 40 t.uổi có nguy cơ mắc bệnh ung thư tăng lên đáng kể và chú ý hơn đến việc tầm soát phòng ngừa ung thư.
Duy trì cân nặng: Nguyên tắc “85-80″
Thừa cân và béo phì có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chỉ số khối cơ thể (BMI) có tương quan đáng kể với 17 loại ung thư, bao gồm ung thư tuyến giáp, ung thư tử cung và ung thư thận. Những người khỏe mạnh có chỉ số BMI từ 18 đến 24 có nguy cơ mắc bệnh ung thư thấp hơn.
Ở đây, 85 và 80 có nghĩa là trong phạm vi cân nặng tiêu chuẩn, vòng eo của nam giới nên dưới 85cm, và vòng eo của phụ nữ nên dưới 80cm.
Để hóa trị ung thư không còn là may rủi: Xét nghiệm m.áu này chỉ mất 24 giờ để dự đoán sự hiệu quả của thuốc đích
Các bệnh nhân sẽ được hưởng lợi trong vòng 3 năm nữa.
Đối mặt với một chẩn đoán ung thư bản thân nó đã là một việc hết sức khó khăn. Nhưng các bệnh nhân ung thư sau đó còn phải đưa ra một quyết định thậm chí còn khó khăn hơn nữa: Điều trị hay không điều trị, và nếu điều trị thì dùng phương pháp nào và ở mức nào?
Chính các bác sĩ nhiều khi cũng không thể tự tin quyết định điều đó. Chẳng hạn như với một bệnh nhân cần hóa trị với thuốc đích (thuốc nhắm mục tiêu vào tế bào ung thư), quyết định điều trị có phần giống như tung một đồng xu sấp ngửa.
Nếu đồng xu ngửa, bệnh nhân sẽ may mắn đáp ứng với thuốc và khối u sẽ thu nhỏ lại, đồng thời các tổ chức di căn cũng sẽ biến mất. Nhưng nếu đồng xu sấp, khối u sẽ kháng thuốc còn di căn thì vẫn còn đó. Bệnh nhân không những không được hưởng lợi từ thuốc đích, mà còn mất rất nhiều t.iền và phải chịu đựng những tác dụng phụ khủng khiếp mà nó gây ra.
Điều đáng nói là giống như đồng xu một khi đã tung lên, bạn không thể rút nó lại. Bệnh nhân ung thư lựa chọn hóa trị thường sẽ phải hóa trị đủ liều. Khi kết thúc toàn bộ phác đồ, họ sẽ phải đợi một vài tuần nữa để chụp cộng hưởng từ, hoặc xạ hình để xem khối u đã thu nhỏ lại hay chưa, các tổ chức di căn có biến mất hay không?
Vấn đề đặt ra bây giờ là: Nếu chúng ta có thể biết trước đồng xu sẽ sấp hay ngửa, ngay khi mới tung nó lên thì sao?
Một xét nghiệm m.áu có thể loại bỏ tính may rủi của hóa trị ung thư
Trong một nghiên cứu mới của mình, các nhà khoa học Singapore cho biết họ đã phát triển thành công một xét nghiệm m.áu đơn giản có thể nói cho bác sĩ ung thư biết thuốc đích của họ có hiệu quả với bệnh nhân hay không.
Kết quả sẽ trả về chỉ sau 24 giờ kể từ liều hóa trị đầu tiên. Và sau đó, các bác sĩ có thể điều chỉnh phác đồ của họ hiệu quả hơn, hoặc ngược lại sẽ dừng điều trị để giúp bệnh nhân không phải chịu tác dụng phụ của thuốc một cách vô ích.
Phương pháp xét nghiệm m.áu mới được gọi là ExoSCOPE, viết tắt của “g iám sát những phân tử hóa chất nhỏ chiếm giữ túi ngoại bào và biểu hiện protein”.
Túi ngoại bào là những hạt nhỏ do tế bào tiết ra, thường mang theo các chất độc mà tế bào muốn đào thải. Giống như tế bào thường, các tế bào ung thư cũng có túi ngoại bào và sẽ dùng nó để đào thải các chất độc muốn g.iết c.hết chúng – trong trường hợp này chính là thuốc đích dùng trong hóa trị.
Nếu các nhà khoa học tìm thấy các phân tử thuốc trong túi ngoại bào của tế bào ung thư, chứng tỏ, thuốc đích đã tấn công được vào bên trong chúng và được tính là có hiệu quả. Ngược lại, nếu tế bào ung thư không có dấu hiệu bị nhiễm thuốc đích, điều trị hóa trị này được đ.ánh giá là kháng thuốc và sẽ không có tác dụng.
Nhà vật lý sinh học Shao Huilin đến từ Đại học Quốc gia Singapore (NUS) cho biết: Các thủ thuật thăm dò khối u để đ.ánh giá hiệu quả sau điều trị ung thư hiện nay không chỉ tốn kém mà còn rất chậm trễ. Bạn phải đợi ít nhất một vài tuần mới có thể đ.ánh giá hiệu quả điều trị.
Thế nhưng bây giờ, ” sử dụng ExoSCOPE, chúng tôi đã có thể đo lường trực tiếp kết quả đáp ứng thuốc trong vòng 24 giờ kể từ khi khi bắt đầu. Điều này sẽ giảm đáng kể thời gian và chi phí trong quá trình theo dõi điều trị ung thư “, Huilin cho biết thêm.
Trong một thử nghiệm lâm sàng với 106 bệnh nhân ung thư phổi, ExoSCOPE đã đạt được tỷ lệ dự đoán chính xác tới 95% khi so sánh với tiêu chuẩn vàng hiện tại về đo lường khối u. Nhưng tất nhiên, nó đã cho kết quả nhanh hơn nhiều.
Các bệnh nhân sẽ được hưởng lợi trong vòng 3 năm nữa
Để có thể tìm được những túi ngoại bào có đường kính nhỏ hơn hàng trăm lần so với độ dày của một sợi tóc người, Huilin và các đồng nghiệp đã phải phát triển một công nghệ cảm biến đặc biệt với hàng triệu dây nano vàng.
Thông thường, túi ngoại bào sẽ vô hình dưới kính hiển vi tiêu chuẩn, nhưng các sợi dây nano vàng có thể khuếch đại tín hiệu thuốc mà chúng phát ra. Một bác sĩ sau đó có thể thu thập mẫu m.áu của bệnh nhân ung thư sau điều trị và phân tích phổ ánh sáng mà nó hấp thụ để biết liệu thuốc đích đã tấn công được tế bào bệnh hay chưa?
Thậm chí, ExoSCOPE còn cho phép họ theo dõi động lực của thuốc theo thời gian, kiểm tra xem các phương pháp điều trị đang hoạt động như thế nào hoặc chúng có gặp phải tình trạng kháng thuốc hay không. Phương pháp xét nghiệm đột phá này sẽ cung cấp cho các chuyên gia y tế một bức tranh toàn cảnh ngay trong một khoảng cửa sổ điều trị rất ngắn.
” Bạn chỉ cần một mẫu m.áu nhỏ để phân tích và mỗi lần xét nghiệm chỉ mất chưa đầy một giờ để hoàn thành. Vì vậy, nó ít xâm lấn hơn mà lại cho biết nhiều thông tin hơn “, Huilin nói. ” Bằng cách này, các bác sĩ có thể theo dõi sự đáp ứng của bệnh nhân với điều trị một cách thường xuyên, trong suốt quá trình điều trị và kịp thời điều chỉnh để có được kết quả điều trị tốt hơn”.
Phó giáo sư Shao Huilin đến từ Đại học Quốc gia Singapore (NUS) và con chip xét nghiệm m.áu ExoSCOPE.
Nghiên cứu mới của các nhà khoa học Singapore cho thấy trong cuộc chiến với ung thư, việc tìm ra một phương án điều trị đã rất quan trọng, nhưng đ.ánh giá hiệu quả của phương án đó một cách kịp thời cũng là điều hết sức cần thiết.
Với những xét nghiệm m.áu đơn giản như ExoSCOPE, bây giờ, việc lựa chọn một loại thuốc đích cho bệnh nhân ung thư sẽ không còn là thứ gì đó may rủi trong nhiều tuần lễ. Cả bác sĩ và bệnh nhân có thể biết thuốc có đang tỏ ra hiệu quả với khối u hay không chỉ sau khoảng thời gian tính bằng tiếng đồng hồ.
Huilin và đồng nghiệp cho biết họ đang muốn mở rộng phạm vi nghiên cứu của mình sang nhiều loại bệnh hơn và không chỉ có ung thư. Nhưng trước mắt, nhóm nghiên cứu sẽ tập trung hoàn thiện xét nghiệm ExoSCOPE để có thể thương mại hóa nó trong vòng 3 năm tới. Các bệnh nhân ung thư sau đó sẽ sớm được hưởng lợi.
Nghiên cứu mới này đã được công bố trên tạp chí Nature Nanotechnology.
