Đột quỵ trong bóng đá đã bị đ.ánh giá quá thấp trong hàng thập kỷ. Đã đến lúc cần phải đ.ánh giá lại sát thủ vô hình đối với các cầu thủ rồi.
Trận đấu giữa đội tuyển Đan Mạch và Phần Lan trong khuôn khổ giải bóng đá UEFA Euro 2020/2021 đã phải ngưng lại, sau khi cầu thủ Christian Eriksen đột nhiên đổ gục trên sân, nằm bất động dù không phải chịu bất kỳ tác động nào.
Theo thông tin mới cập nhật thì thật may mắn, Eriksen sau khi rời sân bằng cáng đã tỉnh lại, tình trạng cũng đã ổn định. Tuy nhiên, trong lịch sử bóng đá cũng từng có nhiều trường hợp tương tự như vậy, và họ không may mắn giống như anh.
Christian Eriksen đột nhiên ngã quỵ trong trận đấu
Chẳng hạn như cầu thủ Marc-Vivien Foe, chơi cho đội tuyển Cameroon. Anh t.ử v.ong vào năm 2003 khi đang chơi cho đội tuyển, hưởng thọ 28 t.uổi. Hay như cựu trung vệ Anh Ugo Ehiogu từng là huấn luyện viên cho Tottenham, đã t.ử v.ong vào năm 2017.
Tất cả đều vì một nguyên nhân: truỵ tim, đột quỵ!
Trên thực tế thì tại Mỹ, cứ 2 – 3 ngày lại có một vận động viên trẻ t.ử v.ong vì ngưng tim dẫn đến đột quỵ. Đây cũng là nguyên nhân t.ử v.ong hàng đầu dẫn đến cái c.hết của các vận động viên trẻ t.uổi khi đang tập luyện.
Piermario Morosini – cầu thủ chơi cho giải Serie B của Ý t.ử v.ong vì đột quỵ giữa trận đấu
Đa số các trường hợp, đột quỵ xảy ra không có dấu hiệu báo trước. Nó có thể đến ngay giữa trận đấu, trong lúc tập luyện. Cầu thủ chỉ đơn giản là đi chậm dần lại rồi đổ sụp xuống. Trái tim khi đó ngưng lại, mất khả năng bơm m.áu.
Giới hạn thời gian sẽ chỉ có vài phút, nếu không kịp điều trị, nạn nhân có thể mãi mãi ra đi hoặc để lại di chứng vĩnh viễn cho não bộ.
Sát thủ thầm lặng
Theo các bác sĩ thể thao, những căn bệnh gây ảnh hưởng đến cơ tim có thể xem là sát thủ vô hình đối với các vận động viên, và 90% các trường hợp đột quỵ trong bóng đá là vì nguyên nhân này. Đó là lý do vì sao các câu lạc bộ luôn có chương trình khám tổng quát và chẩn đoán bệnh lý tại học viện cho các cầu thủ trẻ vào năm 16 t.uổi. Đối với các vận động viên đẳng cấp cao, rủi ro có thể lớn hơn nữa vì bệnh tim có thể vô tình kích hoạt những căn bệnh tiềm ẩn khác.
Ngoài ra thì adrenaline (hormone tiết ra khi cơ thể căng thẳng), thay đổi điện giải, mất nước… cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ. Tuy nhiên, có một thực tế là không ai có thể chắc chắn về độ phổ biến của các trường hợp t.ử v.ong do ngưng tim khi chơi thể thao là như thế nào.
Các ước tính sơ bộ cho thấy, có ít hơn 2:100.000 vận động viên là nạn nhân của câu chuyện này. Nhưng theo một nghiên cứu vào năm 2018, con số phải cao hơn như vậy gấp 3 lần – lên tới 7:100.000.
Giáo sư tim mạch Sanjay Sharma – trưởng nhóm nghiên cứu tại ĐH London cho biết: “Điều này có nghĩa chúng ta cần phải nhận thức được rằng tỉ lệ t.ử v.ong vì đột quỵ và ngưng tim là cao hơn so với tưởng tượng, dù chúng vẫn khá hiếm.”
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí New England Journal of Medicine, kéo dài hơn 2 thập kỷ với số liệu thu thập từ 11.168 cầu thủ trẻ tại Anh. Họ tìm ra 42 cầu thủ ẩn chứa nguy cơ trụy tim. Tất cả đều trải qua điều trị – bao gồm phẫu thuật và dùng thuốc. Dẫu vậy, chỉ có 30 người có thể tiếp tục sự nghiệp. Số còn lại được khuyên nên giải nghệ, ngừng chơi những môn thể thao có tính cạnh tranh.
Khi chẩn đoán cũng không hoàn hảo
Fabrice Muamba – cựu cầu thủ của Bolton vào tháng 3/2012 đã khiến làng túc cầu thế giới chấn động khi đột nhiên đổ sụp xuống trong trận đấu tranh cup FA của Anh. Anh sống sót, nhưng các bác sĩ cho biết trái tim của anh khi đó đã ngừng đ.ập, trong ít nhất là 72 phút.
Fabrice Muamba được đưa ra ngoài. Các bác sĩ xác nhận trái tim anh đã ngưng lại trong 72 phút
Cũng trong nghiên cứu trên, đã có 8 cầu thủ t.ử v.ong. Tuy nhiên, chỉ 6 người được chẩn đoán bệnh tim khi khám sàng lọc. Chính bởi vậy, Liên đoàn Bóng đá Anh đã phải bổ sung thêm 3 lần khám tổng quát bắt buộc nữa cho các cầu thủ, vào năm 18, 20 và 25 t.uổi, nhằm làm giảm rủi ro không đáng có.
Cùng với các chương trình chẩn đoán, các câu lạc bộ hiện cũng phải trang bị cả máy khử rung tim để đối phó với các trường hợp khẩn cấp. “Có lẽ là so với 10 năm trước, cầu thủ hiện tại đã được bảo vệ tốt hơn.”
Có nên bổ sung kali để phòng đột quỵ?
Tôi năm nay 62 t.uổi, nghe nói bổ sung kali có thể làm giảm huyết áp và nguy cơ đột quỵ. Trên thị trường cũng có nhiều sản phẩm bổ sung kali, vậy xin hỏi tôi có nên mua về dùng? Mong giải đáp.
Trần Mạnh Hà (Hà Nội)
Trong cơ thể, kali là một trong những chất điện giải chính cùng với natri tham gia điều hòa cân bằng nước và điện giải giúp duy trì hoạt động bình thường của các cơ quan.
Kali đảm bảo hiệu điện thế màng, tính chịu kích thích của thần kinh – cơ giúp cho hoạt động của cơ bắp trong đó có cơ tim. Thiếu hụt kali sẽ gây nhiều rối loạn, nặng có thể dẫn tới các biến chứng trầm trọng, thậm chí t.ử v.ong.
Cung cấp nguồn kali tự nhiên qua thực phẩm.
Thiếu hụt kali thường xảy ra hơn ở một số đối tượng, bao gồm: sử dụng một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, vận động viên luyện tập cường độ cao và những người đổ mồ hôi quá mức, rối loạn ăn uống, lạm dụng rượu bia…
Nhiều nghiên cứu cho thấy tăng lượng bổ sung kali sẽ hỗ trợ giảm huyết áp, giảm nguy cơ bệnh tim mạch, đột quỵ, bệnh mạch vành… nên nhiều người muốn bổ sung kali để ngăn ngừa các tình trạng này. Tuy nhiên, chỉ bổ sung kali trong trường hợp thiếu và theo chỉ định của bác sĩ.
Vì vậy, bác không nên tự ý mua dùng các sản phẩm bổ sung kali để phòng ngừa đột quỵ. Bởi ở liều bình thường, kali khá an toàn, nhưng bổ sung kali liều cao có thể gây rối loạn nhịp tim, thậm chí ngừng tim.
Kali cũng có thể tương tác với thuốc huyết áp theo toa, chẳng hạn như thuốc ức chế men chuyển và thuốc lợi tiểu. Vì vậy, một lựa chọn an toàn hơn cho bác là nên ăn nhiều các loại hoa quả và rau xanh như rau cải, cà chua, nước chanh, chuối, táo, nho, bơ… đó là nguồn kali tự nhiên phong phú.
