Các nhà khoa học cho biết thế giới cần phải được cảnh tỉnh kịp thời trước khi thức ăn nhanh và thực phẩm chế biến gây ra những hệ lụy khôn lường cho thế hệ tương lai.
Về mặt cảm xúc mà nói, não bộ của bạn rất thích đồ ăn nhanh. Bất kể khi nào bạn nhìn thấy một miếng bánh burger, gà rán hay một cốc nước ngọt, nó bắt đầu tiết ra ghrelin, một loại hooc-môn khiến bạn thèm ăn một cách kinh khủng.
Sau khi được thỏa mãn bởi bữa ăn đầy đường và calo rác đó, một hooc-môn khác là dopamin sẽ lại ngập tràn não bộ, đem lại cho bạn cảm giác thỏa mãn và khoan khoái. Nhưng dopamin cũng có thể đưa bạn vào chứng nghiện, khiến bạn ngày càng thích đồ ăn nhanh và ăn chúng nhiều hơn.
Thật đáng tiếc, cơ thể và hệ miễn dịch của bạn không ưa gì những loại thực phẩm chế biến sẵn. Một nghiên cứu trên tạp chí Cell cho biết hệ miễn dịch của chúng ta coi thức ăn nhanh là một ” kẻ thù ” giống như các mầm bệnh vi khuẩn và virus.
Thức ăn nhanh làm tăng tế bào miễn dịch trong m.áu chuột, giống với phản ứng viêm của chúng với mầm bệnh
Khi các nhà khoa học thử cho những con chuột ăn theo chế độ ăn Phương Tây (nhiều chất béo bão hòa, đường và muối, hạn chế trái cây tươi, rau và chất xơ), một tháng sau, họ quay lại xét nghiệm m.áu cho chúng thì thấy số lượng tế bào miễn dịch tăng lên một cách đáng kể, giống với cách cơ thể chuột phản ứng với virus hoặc vi khuẩn gây bệnh.
Đáng báo động hơn là trạng thái tăng miễn dịch này có thể tồn tại lâu dài, dựa trên các nghiên cứu cho thấy các tế bào bạch cầu của chúng ta có thể nhớ những mầm bệnh và tác nhân gây hại mà nó gặp phải trong cơ thể.
Anette Christ, tác giả nghiên cứu đến từ Đại học Bonn ở Đức cho biết: ” Chế độ ăn uống không lành mạnh đã dẫn đến sự gia tăng bất ngờ số lượng tế bào miễn dịch trong m.áu của chuột, đặc biệt là bạch cầu hạt và bạch cầu đơn nhân “.
Các tế bào bạch cầu đó hướng các nhà khoa học đến một số gen nhất định được kích hoạt bởi chế độ ăn. Đó là gen chứa các tế bào t.iền thân – loại tế bào chịu trách nhiệm nuôi dưỡng một đội quân tế bào miễn dịch trong cơ thể chúng ta.
Cơ chế di truyền này được cho là rất quan trọng, bởi vì những tế bào t.iền thân này trước đây đã được phát hiện là có một loại trí nhớ giúp cơ thể đối phó với cuộc tấn công sinh học.
Nói cách khác, một khi cơ thể đã bắt đầu tăng miễn dịch để phản ứng với thức ăn nhanh, việc bạn kiêng chúng để quay trở lại chế độ ăn uống lành mạnh có thể sẽ không đủ để hoàn trả những thay đổi đã xảy ra với hệ miễn dịch trước đó. Và điều này có một số tác động không tốt đến sức khỏe tổng thể của chúng ta.
Hiệu ứng này không thể đảo ngược
Thật vậy, sau khi kết thúc thí nghiệm trong vòng 1 tháng, các nhà khoa học đã cho lũ chuột của mình ăn uống lành mạnh trở lại với ngũ cốc và nhiều chất xơ, vitamin hơn. Kết quả cho thấy chứng viêm trong cơ thể chúng đã biến mất, nhưng hậu quả của việc tái lập trình di truyền khiến những con chuột này nhạy cảm hơn với một số mầm bệnh nhất định.
Eicke Latz, một đồng tác giả nghiện cứu đến từ Đại học Bonn, cho biết: ” Gần đây chúng ta mới phát hiện hệ thống miễn dịch bẩm sinh có một dạng trí nhớ. Sau khi bị n.hiễm t.rùng, hệ thống phòng thủ của cơ thể vẫn ở trạng thái báo động, để chúng có thể phản ứng nhanh hơn với một cuộc tấn công mới”.
Bình thường chỉ có một căn bệnh truyền nhiễm mới tạo ra được phản ứng như vậy, nhưng bất ngờ là một chế độ ăn kém lành mạnh bây giờ cũng có thể tạo ra những dấu ấn miễn dịch này. Nó có nghĩa là những người từng ăn nhiều thức ăn nhanh, bất kể họ đã kiêng chúng sẽ dễ bị phát chứng viêm – và các vấn đề liên quan đến nó, như bệnh tiểu đường type II – trong tương lai.
Các nhà khoa học cho biết sắp tới, họ sẽ mở rộng thử nghiệm này lên con người, để xem hiệu ứng miễn dịch có được kích hoạt và ghi nhớ sau khi các tình nguyện viên ăn đồ ăn nhanh trong thời gian dài hay không.
Nếu điều đó xảy ra, đây sẽ là bằng chứng cho mối liên hệ giữa chế độ ăn uống không lành mạnh và các vấn đề sức khỏe như bệnh tiểu đường type II, béo phì và các vấn đề về tim mạch.
Ngoài ra, dựa trên kết quả xét nghiệm m.áu của 120 con chuột, các nhà khoa học xác định được một phân tử giống như một chiếc ” cảm biến thức ăn nhanh ” bên trong các tế bào miễn dịch của chúng. Nó là một hệ thống tín hiệu gây viêm được gọi là NLRP3 và chúng ta hiện chưa biết nó hoạt động như thế nào.
Mọi người đều cần học về dinh dưỡng, đặc biệt là t.rẻ e.m
Với những kết quả tạm thời này, nghiên cứu tiếp tục là một hồi chuông cảnh báo chúng ta về thói quen tiêu thụ thức ăn nhanh và đồ ăn chế biến sẵn hiện nay. Trước khi đại dịch COVID-19 tấn công, thế giới đã phải đối mặt với một đại dịch thừa cân và béo phì, gây ra các căn bệnh chuyển hóa như tiểu đường, bệnh tim mạch, m.áu nhiễm mỡ…
Bây giờ, chính các bệnh nhân này lại đang là đối tượng dễ bị tổn thương nhất bởi COVID-19. Các nhà khoa học cho biết thế giới cần phải được cảnh tỉnh kịp thời trước khi thức ăn nhanh và thực phẩm chế biến gây ra những hệ lụy khôn lường cho thế hệ tương lai.
” Những gì mà chúng tôi đã phát hiện được từ nghiên cứu này có tính chất cấp thiết đối với xã hội. Nó cho thấy chúng ta cần một nền tảng giáo dục tốt hơn về chế độ ăn uống lành mạnh so với hiện tại”, Latz cho biết.
Ông đặc biệt lưu ý đến t.rẻ e.m, những đối tượng rất dễ bị thu hút và hấp dẫn bởi đồ ăn nhanh, dựa trên các chiến dịch quảng cáo nhắm mục tiêu của các nhà hàng và nhà sản xuất thực phẩm chế biến.
” T.rẻ e.m có quyền lựa chọn những gì chúng ăn hàng ngày “, Latz nói. ” Nhưng người lớn chúng ta có trách nhiệm giáo dục chúng về chế độ ăn uống lành mạnh, giúp trẻ có thể tự đưa ra các quyết định có ý thức về thói quen ăn uống của mình”.
Chế độ ăn ảnh hưởng thế nào đến chức năng của hệ miễn dịch và lời giải thích từ chuyên gia
Hệ miễn dịch là một mạng lưới phức tạp, liên tục hoạt động để bảo vệ cơ thể khỏi các mầm bệnh, bao gồm vi khuẩn, độc tố, ký sinh trùng và virus.
Hệ miễn dịch được chia làm hai nhánh chính là miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thích ứng. Trong đó, miễn dịch bẩm sinh là tuyến phòng thủ đầu tiên của cơ thể, bao gồm các hàng rào vật lý như da và màng nhầy. Trên thực tế, theo Jillian Kubala, chuyên gia dinh dưỡng tại Long Island, New York, đây không phải là hàng rào phòng thủ đáng tin cậy vì chúng luôn phản ứng với tất những kẻ xâm nhập từ bên ngoài, kể cả không gây hại. Nếu không thể loại bỏ mầm bệnh, miễn dịch thích ứng sẽ xảy ra. Chúng làm hình thành nên các tế bào m.áu và protein đặc biệt, có khả năng giải quyết tác nhân gây n.hiễm t.rùng cụ thể.
Hệ thống miễn dịch hoạt động hiệu quả sẽ giúp bạn sở hữu một cơ thể khỏe mạnh. Một số yếu tố như bệnh tật, thuốc, lối sống ảnh hưởng không nhỏ tới chức năng này.
Chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch thế nào?
Sự tương tác giữa chế độ ăn uống và hệ miễn dịch rất phức tạp. Các nhà khoa học vẫn đang tìm hiểu thực phẩm giúp ích hoặc gây hại thế nào đến chức năng miễn dịch.
Không ít nghiên cứu đã chỉ ra chế độ ăn uống ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, nguy cơ mắc phải các vấn đề sức khỏe trong tương lai. Chuyên gia Jillian đưa ra ví dụ, những loại thực phẩm bạn tiêu thụ hàng ngày sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới hệ sinh vật trong đường ruột, tăng nguy cơ mắc viêm ruột.
Những người hấp thụ nhiều chất béo bão hòa, đường, muối và calo có xu hướng mắc các bệnh mãn tính. Trong khi đó, chế độ ăn giàu thực phẩm toàn phần như rau, trái cây, các loại hạt, đậu, hải sản và ít món ăn đã qua chế biến có thể làm giảm nguy cơ mắc những vấn đề sức khỏe, thúc đẩy chức năng miễn dịch.
Ngoài ra, thiếu chất hoặc không hấp thụ đủ chất dinh dưỡng cần thiết như vitamin D, kẽm và vitamin C cũng ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch. Tình trạng này thường phổ biến ở những người sở hữu chế độ ăn chứa nhiều thực phẩm đã qua chế biến, ít thực phẩm toàn phần.
Tác hại của chế độ ăn uống không lành mạnh
Chế độ ăn chứa nhiều đường và carbs tinh luyện tạo điều kiện cho vi khuẩn gây hại phát triển trong đường ruột, dẫn đến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như đầy hơi.
Chế độ ăn giàu carbohydrate tinh luyện, đường bổ sung, chất béo bão hòa và calo ảnh hưởng đến hệ miễn dịch theo nhiều cách.
Ví dụ, thực phẩm và đồ uống như nước ngọt, kẹo tác động đáng kể đến lượng đường trong m.áu, làm tăng protein gây viêm interleukin-6 (IL-6). Chúng cũng ảnh hưởng tới hoạt động của các tế bào miễn dịch, trong đó có bạch cầu trung tính và thực bào. Một nghiên cứu vào năm 2012 cũng đã chỉ ra, lượng đường trong m.áu cao sẽ làm giảm phản ứng miễn dịch.
Không những vậy, thói quen ăn nhiều muối còn ảnh hưởng không nhỏ tới khả năng chống viêm của cơ thể, tăng nguy cơ mắc một số bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp. Những yếu tố khác, bao gồm lối sống ít vận động và tiếp xúc với độc tố, cũng dẫn đến tình trạng này.
Chế độ ăn tốt cho hệ miễn dịch
Trong khi tiêu thụ nhiều thực phẩm qua chế biến, chứa đường và calo có thể dẫn đến các vấn đề về miễn dịch, chế độ ăn giàu thực vật lại có lợi cho sức khỏe.
Chế độ ăn Địa Trung Hải bao gồm nhiều rau, các loại đậu, hạt, trái cây, ngũ cốc nguyên cám, dầu ô liu có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh, viêm nhiễm và hỗ trợ hoạt động của đường ruột.
Nhìn chung, tăng cường chất xơ sẽ thúc đẩy cơ thể sản sinh axit béo chuỗi ngắn (SCFAs), bao gồm axetat, propionat và butyrat. SCFAs là sản phẩm cuối cùng của quá trình lên men vi khuẩn trong ruột và có lợi cho sức khỏe. Chúng giúp duy trì sức khỏe và cải thiện chức năng miễn dịch của biểu mô ruột.
Thực phẩm giàu chất béo lành mạnh, chất xơ, vitamin, protein, khoáng chất và các hợp chất thực vật cũng hỗ trợ giảm viêm, thúc đẩy cân bằng vi khuẩn đường ruột, hạn chế mất cân bằng oxy hóa và tổn thương tế bào. Đồng thời, một số chất khác còn cải thiện lượng đường trong m.áu và độ nhạy insulin. Tất cả những điều này đều rất cần thiết cho hệ miễn dịch.
Nhìn chung, để tăng cường hệ miễn dịch, một người nên tập trung duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, giàu thực phẩm toàn phần, giàu chất dinh dưỡng. Áp dụng một chế độ ăn lành mạnh, tránh căng thẳng, nghỉ ngơi đầy đủ và vận động thường xuyên là cách đơn giản nhất để duy trì hệ miễn dịch hoạt động bình thường và giảm nguy cơ mắc bệnh.
